Strona korzysta z plików cookie zgodnie z polityką prywatności. Możesz określić warunki przechowywania lub dostępu do plików cookies w Twojej przeglądarce. Korzystając ze strony wyrażasz zgodę na używanie cookies zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki. Akceptuję.
Położenie: Zagórz Opis: Początki klasztoru sięgają 1700 r. a jego fundatorem był Jan Franciszek Stadnicki. Za początek fundacji uważa się dzień 7 sierpnia 1700 r. Budowa posuwała się bardzo szybko. Już w 1714 r. odbyło się uroczyste wprowadzenie karmelitów do nowego klasztoru, jednak prace budowlane przy kościele i klasztorze trwały do 1730 r.
W ich wyniku powstał kompleks klasztorny, w skład którego wchodziły: kościół, budynek klasztorny, zabudowania gospodarcze. Całość otaczał mur obronny z systemem baszt. Za murami znajdował się jeszcze szpital, przeznaczony dla weteranów wojennych pochodzenia szlacheckiego.
Klasztor w Zagórzu został wybudowany według planu zatwierdzonego dla konwentów mniejszych, natomiast świątynię zakonną wzniesiono i oparto na wymiarach zleconych dla kościołów większych. Kościół klasztorny posiadał specyficzną ośmioboczną nawę główną i dwie kaplice boczne.
Klasztor w Zagórzu już w momencie rozpoczęcia budowy uchodził za przestarzały wobec wyzwań ówczesnej sztuki fortyfikacyjnej oraz taktyki wojennej. Znaczenie strategiczne warowni również pozostawało niewielkie z powodu zawarcia traktatu karłowickiego kończącego ostatecznie wojny z Turcją i Chanatem Krymskim. Wątpliwe również było zagrożenia ze strony Siedmiogrodu, który już w 1690 r. znalazł się pod panowaniem Habsburgów.
Zagórska budowla jest dowodem znacznego ożywienia gopodarczego notowanego w Rzeczypospolitej pod koniec panowania Jan III Sobieskiego i na początku epoki saskiej. W warunkach słabo rozwiniętej gospodarki pieniężnej w krajach Europy Środkowo-Wschodniej inwestycje budowlane stanowiły dobrą lokatę kapitału dla magnaterii, choć w tym przypadku klasztor i kościół był darem rodziny Stadnickich dla zakonu karmelitów.
Okres świetności 1730-1772 [edytuj]
Okres świetności klasztor przeżywał do pierwszego rozbioru Polski.
W czasie Konfederacji Barskiej klasztor stał się ostoją dla patriotów polskich. Podczas oblężenia przez wojska rosyjskie kościół i klasztor 29 listopada 1772 r. uległ spaleniu.[1]
Pod austriackim zaborem 1772-1822 [edytuj]
Zakonnicy odrestaurowali konwent, jednakże polityka Austrii nie pozwoliła na powrót do dawnej jego świetności.
Pożar [edytuj]
W roku 1822 podczas sprzeczki przeora z jednym z zakonników doszło do pożaru, który strawił wiązania dachowe nad kościołem, klasztorem i domem poprawczym. W roku 1831 rząd austriacki zniósł klasztor w Zagórzu. Przez ponad sto lat klasztor niszczał.
Pierwsza próba odbudowy [edytuj] Kolumna z figurą Matki Boskiej przed ruinami klasztoru
Idea odbudowy klasztoru odżyła w okresie Polskiego Października 1956 roku. Wielkim entuzjastą odbudowy był mgr inż Tadeusz Żukowski - generalny konserwator zabytków archeologicznych w Ministerstwie Kultury i Sztuki - zagórzanin z pochodzenia. To dzięki jego staraniom Wojewódzki Konserwator Zabytków wiosną 1957 r. wyraził zgodę na odbudowanie klasztornej warowni. Żurowski przygotował z urzędu plany odbudowy i zabezpieczenia całości inwestycji dla zagórskiego Karmelu, zlecając kierowaniem pracami Marianowi Wierzbińskiemu z Sanoka. Na konsultanta powołany został Stefan Stefański - dyrektor Muzeum Historycznego w Sanoku. Prowincja karmelitańska oddelegowała do Zagórza o. Józefa od MB z Góry Karmel (Jan Prus), brata Wawrzyńca Radkiewicza, a potem o. Aureliusza Balonka. Wielką pomoc okazali: proboszcz zagórski ks. Adam Fuksa i ks. prałat Antoni Porębski z Sanoka.
Urządzono ponowny pogrzeb zakonników zmarłych w XVIII i XIX stuleciu ponieważ miejsce ich spoczynku zostało zakłócone w poprzednich dekadach przez poszukiwaczy skarbów. Aby uniemożliwić w przyszłości dostęp do rozległych krypt zamurowano główne wejścia do podziemi.
Zakonnicy odgruzowali studnię i otoczenia kościoła; posegregowano gruz oraz kamień budowlany; zorganizowano warsztat stolarski. W dalszej kolejności oczyszczono z roślinności mury i nakryto dachem dawną kordegardę. Pomimo ofiarności mieszkańców wciąż brakowało pieniędzy na odbudowę. O.Jan Prus zdecydował się kwestować w USA i Kanadzie. Po powrocie do Zagórza niespodziewanie jednak zachorował i zmarł. Po jego zgonie Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie uchyliło zezwolenie na odbudowę obiektu, a karmelitów w asyście milicjantów eksmitowano z zabudowań klasztoru.[2]
Druga próba odbudowy [edytuj]
Po przejÄ™ciu tego obiektu przez gminÄ™ Zagórz, od 2000 roku trwaÅ‚y systematyczne prace majÄ…ce na celu zabezpieczenie niszczejÄ…cego zabytku.[3] Oczyszczono mury koÅ›cioÅ‚a i klasztoru z drzew i krzewów, poÅ‚ożone prowizoryczne nakrycie na szczytach murów, uporzÄ…dowano teren wokoÅ‚o. UdaÅ‚o siÄ™ odbudować dwie czeÅ›ciowo zrujnowane baszty; nie ukoÅ„czono jednak górnych - najbardziej efektywnych - części wież tzw. oktagonów. Wkrótce z braku pieniÄ™dzy oraz utraty zainteresowania wÅ›ród lokalnych decydentów prace przerwano. Zagórski karmel ponownie popadÅ‚ w ruinÄ™. e-mail: piotrek (ma³pka) wytrazek . pl Prawa autorskie: Piotr Wytrążek OglÄ…dane: 1594 razy
